Bağırsaq sistemini təsir edən çox yayılmış bakterial xəstəlik olan Salmonella, ümumi qida zəhərlənməsi hallarının əhəmiyyətli bir hissəsindən məsuldur.
Çünki o, müxtəlif yollarla ötürülə bilər və gigiyena qaydalarına əməl olunmayan istənilən mətbəxdə görünə bilər. Bu bakteriya təbii olaraq heyvanların bağırsaqlarında olur və nəcislə ətraf mühitə yayılır. İnsanlara ən çox çiy və ya az bişmiş ət, quş əti, yumurta yemək və pasterizə olunmamış süd içməklə yoluxur.
Bununla belə, yoluxmuş insanların əllərini yaxşıca yumadan yemək hazırlaması da yayılmanın mühüm səbəbidir. Bəs bu bakteriyanın mətbəximizə girməməsi üçün nə etməliyik? Hansı ehtiyat tədbirləri görməliyik?
Ucnoqta.az Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, Salmonella infeksiyası adətən insanlara çiy və ya az bişmiş ət, yumurta və ya yumurta məhsulları istehlak etməklə və ya pasterizə olunmamış süd içməklə ötürülür. Bu bakteriya bütün quşçuluq və kənd təsərrüfatı heyvanlarında olur. Su ehtiyatlarının çirkab suları ilə çirklənməsi mikroorqanizmlərin asanlıqla qida istehsalı və istehlak zəncirinə keçməsinə şərait yaradır ki, bu da epidemiyalara səbəb ola bilər. Adətən qızdırma, qusma və ishal simptomları ilə özünü göstərən salmonella bakteriyaları mədə-bağırsaq iltihabı və tif kimi ciddi xəstəliklərə də səbəb olur.
Xüsusilə Salmonella typhi bakteriyasının törətdiyi tif qızdırması çox ciddi infeksiyadır. Bu bakteriyanın yaşaya biləcəyi yeganə canlı insandır və orqanizmə daxil olduqdan sonra 10-14 gün ərzində qızdırma, baş ağrısı, qəbizlik, halsızlıq, qarın ağrısı, öskürək, iştahsızlıq, dəri səpgiləri kimi əlamətlər görünə bilər. Qabaqcıl hallarda ürəyə, beyinə, böyrəklərə, ağciyərlərə, qaraciyərə, gözlərə və qulaq sinirlərinə təsir edə bilər və yüksək yoluxucudur. Müalicə edilmədikdə ölümcül də ola bilər.
Hətta öz mətbəximizdə belə salmonella bakteriyası ilə qarşılaşma təhlükəsi yaşayırıq. Ona görə də ilk növbədə xəstəliyə qarşı daim ayıq-sayıq olmaq lazımdır. Əti çöldə qoyaraq və ya dondurucudan çıxardıqdan sonra qaynar suya qoyaraq əritməyə çalışanlar var. Ancaq etdiyiniz bu səhv ətin bakteriyalar üçün çoxalma meydanına çevrilməsinə səbəb olur. Birinci qayda, qırmızı ət və toyuqunuzun soyuducuda əriməsinə icazə vermək və onların şirələrinin başqa qida ilə təmas etməməsinə əmin olmaqdır.
Çiy ətlə təmasda olan mətbəx qablarını istifadə etməzdən əvvəl yaxşıca yumaq vacibdir. Çiy süddən, undan və yumurtadan hazırlanan məhsulların dadına baxmaq, xüsusilə evdə, bu məhsullara toxunduqdan sonra əlinizi yumadan digər yeməklərə və ya mətbəx qablarına toxunmaq birbaşa salmonellaya dəvətdir.
Bundan əlavə, çapraz yoluxma riski bişmiş və bişməmiş qidalar arasında yaygındır. Odur ki, çiy qidaları hazır qidalardan uzaq tutmağı unutmayın.
Xüsusən də böyük supermarketlərdə tez-tez rastlaşdığımız yemək təklifi vəziyyətinə də diqqət etməyi tövsiyə edirəm. Çünki tərəvəz dolması, tərəvəz dolması, çiy küftə, kolbasa və ya küftə dolması kimi dequstasiya məhsulları qazanda və ya plastik qabda verilir. Lakin bu məhsulların saxlandığı qazan və ya qablar saatlarla çöldə qalır və şkafın içinə girmir. Çöldə keçirdikləri hər dəqiqədə onların içərisində bakteriyalar böyüyür.
Çiy qidalarda bakteriya çoxalması çox asanlıqla baş verdiyi üçün yeməyinizin hərtərəfli bişdiyinə əmin olun. Ətinizi qril edərkən içinin bişib bişmədiyini yoxlayın. Təəssüf ki, yaxşı yuyulmayan tərəvəz və meyvələr də çirklənə bilər və salmonella riskini daşıyır. Təhlükəsiz və təmiz su ilə yuyulduğundan əmin deyilsinizsə, çiy tərəvəz və meyvələri istehlak etməməyə diqqət edin. Evdə onları qazlı suda isladın və istehlak etməzdən əvvəl bol su ilə yuyun. Ən çox qida zəhərlənməsinə səbəb olan qidalardan biri də yumurtadır. Heç vaxt qırıldığını hiss etdiyiniz yumurtaları istehlak etməyin və soyuducuda saxlayın. Açıq satılmayan və son istifadə tarixi olmayan qidalardan uzaq durun. Unutmayın ki, salmonella çox tez yayıla bilən və ciddi xərclərə səbəb olan xəstəlikdir. Bu səbəbdən xəstəliklərə qarşı daim ayıq olmalı və əsas qida təhlükəsizliyi qaydalarına əməl etməyi laqeyd etməməlisiniz.