Yara sağaldıqdan sonra da qalıcı bir iz buraxa bilər.
Ucnoqta.az xəbər verir ki, “Current Biology”də dərc olunan yeni bir araşdırma, travmatik xəsarətlərin bədənin stress, ağrı və qorxuya həssaslığını artıra biləcəyini tapıb. Bu tapıntılar erkən travmanın və ya psixoloji şokun sinir sisteminin sağaldıqdan sonra uzun müddət həssas qaldığı xroniki ağrının inkişafına necə kömək edə biləcəyini izah etməyə kömək edir.
Toronto Mississauga Universitetinin alimləri müəyyən ediblər ki, travma almış siçanlar yırtıcı qoxusuna (gəmiricilər üçün son dərəcə stresli amil) daha intensiv reaksiya verirlər. Artan narahatlıq, həmçinin hər iki arxa ayaqda, o cümlədən zədələnməmiş tərəfdə uzun müddət ağrı yaşayırlar. Maraqlıdır ki, simptomlar altı aydan çox davam edir - zədə tamamilə fiziki olaraq sağaldıqdan çox sonra.
Beyinin “yenidən qurulması”
"Beynimiz bizi, xüsusən də təhdid situasiyalarında qorumaq üçün proqramlaşdırılıb. Lakin bəzən bu müdafiə sistemi, təhlükə keçdikdən sonra da bizi stress və ağrıya qarşı həssas edir. Bizim araşdırmalarımız keçmiş travmanın beynin gələcək çağırışlara reaksiyasına necə təsir etdiyini anlamağa kömək edir və xroniki ağrı və narahatlıq pozğunluqları üçün daha təsirli müalicələrə yol aça bilər", - Laurensi Universitetinin professoru Laurensi deyir.
Laboratoriyada aspirant Jennette Baumbach stress və uzunmüddətli ağrı arasında əsas əlaqəni müəyyən edib. Məlum olub ki, stress hormonu kortikosteron TRPA1 adlı zülalla qarşılıqlı əlaqədə olur, bəzən xarakterik yanma hissi üçün “vasabi reseptoru” adlandırılır və potensial təhlükələrə qarşı həssaslığı artırır.
Bu siqnal mexanizmi sinir sistemini yüksək həyəcan vəziyyətində saxlayır və siçanların yırtıcı qoxusuna yeni zədə olmamasına baxmayaraq artan qorxu və ağrı ilə reaksiya vermələrinə səbəb olur.
Maraqlıdır ki, həddindən artıq aktiv qorxu reaksiyası həm “vasabi reseptoru”nu, həm də kortikosteron kimi stress hormonlarını tələb etsə də, uzunmüddətli ağrı TRPA1-ə deyil, yalnız stress siqnalına əsaslanır.
Bu o deməkdir ki, qorxu və ağrı müxtəlif, lakin paralel, bioloji mexanizmlərlə tənzimlənə bilər. Kortikosteronun bloklanması və ya TRPA1-in inhibə edilməsi bu həddən artıq aktiv reaksiyaları azalda bilər, xroniki ağrı, TSSB və digər stresslə əlaqəli xəstəliklərin müalicəsi üçün yeni imkanlar açır.