Eyni böyümə geni həm kişilərdə, həm də qadınlarda mövcuddur, lakin fərqli şəkildə işləyir.
Kişilər qadınlardan orta hesabla təxminən 13 santimetr uzundur. Və bu, genetik bir qaçılmazlıq deyil - təbiətdə qadınların kişilərdən daha uzun olduğu bir çox növ var.
Ucnoqta.az xəbər verir ki, Proceedings of the National Academy of Sciences jurnalında dərc olunan bir milyon insanın genetik məlumatlarına əsaslanan yeni araşdırma bu fenomen üçün qismən izahat verir.
Səbəb həm X xromosomunda (qadınlarda iki var), həm də Y xromosomunda (kişilərdə bir X və bir Y var) mövcud olan SHOX böyümə geni olduğu ortaya çıxıb. Alimlər hər iki xromosomda olduğu üçün onlara fərqli təsir göstərməlidir. Bu fərziyyəni yoxlamaq üçün əlavə Y xromosomunun hündürlüyü əlavə X xromosomundan daha çox artırıb artırmadığını öyrənməyə qərar veriblər.
İnsanların əlavə X və ya Y ilə doğulduğu və ya əskik bir xromosomla doğulduğu nadir genetik anormallıqlar var. Onları tapmaq üçün alimlər anonim genetik və tibbi məlumatlarla üç biobankdan - biri Britaniyadan, ikisi ABŞ-dan olan məlumatları təhlil ediblər.
Təxminən bir milyon iştirakçı arasında 1225 nəfərdə çatışmayan və ya əlavə X və ya Y xromosomları aşkar edilib. Bu şərtlərdən bəziləri, məsələn, bir X və heç bir Y olması, qısa boy kimi sağlamlıq problemləri ilə artıq əlaqələndirilmişdir.
Məlum olub ki, əlavə Y xromosomu əslində əlavə X-dən daha çox böyüməyi artırır. Fərziyyə təsdiqlənib. Səbəb SHOX-un biokimyasında ola bilər.
Bu gen cinsi xromosomların sonuna yaxın yerləşir. Qadınlarda iki X xromosomundan birində olan genlərin çoxu "səssizdir" - təsirsiz hala gətirilir, Pensilvaniya ştatının Danville şəhərindəki Geisinger Tibbi Araşdırmalar Kollecinin genetikçisi Metyu Oetjens izah edir. Ancaq xromosomun ən ucunda genlər aktiv olaraq qalır və SHOX tamamilə "söndürülməmək" üçün bu bölgəyə kifayət qədər yaxındır.
Kişilərdə SHOX ilə X xromosomu, Y xromosomu kimi tam aktivdir. Bu o deməkdir ki, iki X xromosomu olan qadınlarda SHOX geninin dozası X və Y olan kişilərə nisbətən bir qədər aşağıdır.
Oetjens deyir ki, fərqin qalan hissəsi əsasən kişi cinsi hormonlarının, eləcə də digər genetik faktorların təsiri ilə bağlıdır.