Gənc yaşlardan başlayaraq çənə inkişafı və dişlərdəki problemlər fərdlərin həyatları boyu həyat keyfiyyətini aşağı sala və müxtəlif sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Ucnoqta.az xəbər verir ki, ağız və diş sağlamlığının qorunmasında balanslaşdırılmış qidalanmanın əsas rol oynadığını ifadə edən Stomatoloq Gülcan Usal, çeynəmə funksiyalarını sərt, lifli qidalarla artırmağın və şəkərdən uzaq durmağın əhəmiyyətini izah etdi.
Ağız və diş sağlamlığı ümumi sağlamlığımızın çox vacib bir hissəsini təşkil edir. Uşaqlıqdan başlayan qidalanma vərdişləri çənə inkişafına, dişlərin düzülməsinə və ümumi ağız sağlamlığına böyük təsir göstərir.
İlk növbədə şəkərli qidalara və təmizlənmiş karbohidratlara diqqət yetirmək lazımdır. Şəkər və təmizlənmiş karbohidratların istehlakı ağızda bakteriyaların turşu əmələ gəlməsinə, diş minasının zəifləməsinə və boşluqların yaranmasına səbəb olur. Bu səbəbdən şəkərli qida və içkilərdən mümkün qədər uzaq durmaq, şirin ehtiyaclarınızı meyvə kimi təbii qaynaqlardan qarşılamaq vacibdir.
Əsas yeməklər zamanı şəkərli qidaların və içkilərin qəbulu tüpürcəyi artıraraq turşuları neytrallaşdırmağa kömək edir. Bu, dişləri turşu hücumlarından qoruyur.
Qəlyanaltı zamanı şəkərli qidalardan uzaq durmaq dişlərin davamlı olaraq turşu hücumuna məruz qalmasının qarşısını alır.
Bundan əlavə, şəkərli qidalar qəbul etdikdən dərhal sonra ağzınızı su ilə yaxalamaq və ya bir stəkan su içmək şəkər, turşu və qida qalıqlarının mümkün olduğu qədər çıxarılmasını təmin edir. Ümumi sağlamlığa nəzər saldığımız zaman Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) gündəlik şəkər istehlakının ümumi enerji qəbulunun 10%-ni keçməməsi lazım olduğunu vurğulayır.
Kalsium təkcə güclü sümüklər üçün deyil, həm də sağlam dişlər və çənə quruluşu üçün həyati bir mineraldır. Diş minası və diş kökləri kalsiumla zəngin tikinti blokları ilə qorunur. Kalsium çatışmazlığı diş minasının zəifləməsinə, çənə sümüklərinin zəifləməsinə və dişlərin itirilməsinə səbəb ola bilər. Kalsium diş minasını turşulara qarşı davamlı edir.
Bu, çürüklərin qarşısını almağa kömək edir. Digər tərəfdən, dişlərin sağlam köklənməsi üçün çənə sümüyünün möhkəmliyi lazımdır. Qeyri-kafi kalsium çənə sümüklərində osteoporoza səbəb ola bilər. Bundan əlavə, araşdırmalar göstərir ki, kifayət qədər kalsium qəbulu diş əti xəstəliklərinin qarşısını alır.
Kalsium ehtiyacını ödəmək üçün gündəlik qida rasionumuza süd və süd məhsulları, tərəvəz və zənginləşdirilmiş qidaların daxil edilməsi vacibdir. Bundan əlavə, D vitamini və maqnezium qəbulunu laqeyd etməmək kalsiumun effektiv istifadəsini dəstəkləyir.
Pendir, qatıq və kefir kimi süd məhsulları, badam, brokoli və tünd yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər kimi zənginləşdirilmiş qidalar, badam südü və dənli bitkilər, sardina və qızılbalıq kimi balıqlar kalsium ehtiva edən qidalara misaldır.
Kalsiumun udulmasını artıran faktorlara günəş işığı və balıq yağı kimi D vitamini mənbələri və balqabaq toxumu, qoz və banan kimi maqneziumla zəngin qidalar daxildir.
Xüsusilə uşaqlıq dövründə kifayət qədər kalsium qəbulu həm sağlam dişlərin inkişafı, həm də çənə quruluşunun möhkəm olması üçün kritik əhəmiyyət kəsb edir. Uşaqlıq dövründə çənə əzələlərinin düzgün inkişafı həm üz quruluşuna, həm də dişlərin düzgün düzülməsinə təsir göstərir. Sərt və lifli qidalar çeynəmə funksiyalarını dəstəkləyir və çənə inkişafını təşviq edir. Bu kontekstdə tövsiyə olunan qidalara yerkökü, alma, kərəviz və qoz-fındıq kimi sərt tərəvəz və meyvələr daxildir. Ət və paxlalılar kimi zülal mənbələri də son dərəcə vacibdir. American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics-də dərc edilən araşdırma, yumşaq və işlənmiş qidalarla qidalanan uşaqlarda çənə inkişafının zəif olduğunu ortaya qoydu. Çeynəmənin olmaması, dar çənə quruluşuna və əyri dişlərə səbəb ola bilər. Vitaminlər, minerallar və su ağız sağlamlığını dəstəkləyir.
Sağlam ağız quruluşuna sahib olmaq üçün vitamin və minerallarla zəngin bir pəhriz vacibdir. Vitamin C diş ətlərini gücləndirir və infeksiyaların qarşısını alır. Portağal, çiyələk və kivi kimi meyvələrdən təbii olaraq C vitamini ala bilərik.
Digər tərəfdən, D vitamini kalsiumun udulmasını artırır və çənə inkişafını dəstəkləyir. Somon və ya balıq yağı istehlak etməklə yanaşı, günəş işığına məruz qalmaq da bu mövzuda kömək edəcək.
Vitamin A ağız toxumalarını sağlam saxlamağa kömək edir. Kök və ispanaq kimi qidalar bu baxımdan faydalıdır. Qazlı içkilər və işlənmiş qidalar diş minasını zədələdiyi üçün belə qidalardan mümkün qədər uzaq durmaq lazımdır. Onu istehlak etsəniz belə, sonra ağzınızı su ilə yaxalamaq lazımdır. Su ağızdakı qida qalıqlarını təmizləyir və tüpürcək istehsalını dəstəkləyir. Yeməkdən sonra su içmək də ağızda pH balansını qorumağa kömək edir.