Hər il 600 milyon insana təsir edir! Qida zəhərlənməsinin qarşısını almaq üçün 18 məsləhət
Qida zəhərlənməsi hər il milyonlarla insanı təsir edən ümumi sağlamlıq problemidir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatlarına görə, hər il dünyada təxminən 600 milyon insan qida zəhərlənməsi ilə üzləşir və onlardan 420 mini ölür. Yaxşı, qida zəhərlənməsinə səbəb nədir? Hansı qidalar risklidir? Qida qəbul edərkən nələrə diqqət etməlisiniz?
Xüsusilə yay aylarında artan qida zəhərlənmələri adətən bakteriya, virus və parazitlər kimi mikroorqanizmlərin və ya onların çıxardığı toksinlərin qida yolu ilə orqanizmə daxil olması nəticəsində baş verir.
Qidaların düzgün saxlanmaması və hazırlanması, qeyri-adekvat bişirilmə və ya çarpaz çirklənmə qida zəhərlənməsinə səbəb ola bilər.
Ucnoqta.az Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, San Fransisko Kaliforniya Universitetinin qida təhlükəsizliyi professoru, Daxili Xəstəliklər Mütəxəssisi Dr.Ferhat Çətin xəbərdarlıq edir ki, qida zəhərlənməsi sağlam insanlarda tez-tez ürəkbulanma və qusma kimi yüngül simptomlarla özünü göstərsə də, zəhərlənmənin dozası və təbiətindən asılı olaraq klinik mənzərə pisləşə bilər. “Zəhərlənmə xüsusilə uşaqlar, qocalar, hamilə qadınlar və immun sistemi zəif olanların həyatı üçün təhlükə yarada bilər.
İrəliləyən hallarda, vaxtında müalicə edilmədikdə, susuzlaşdırma, böyrək çatışmazlığı və hətta ölüm kimi ciddi fəsadlara səbəb ola bilər”.
Mikroblar isti havalarda sürətlə çoxalır
Qida zəhərlənmələrinə yay aylarında daha çox rast gəlinir. Bunun əsas səbəbi isti və rütubətli havanın mikrobların daha sürətlə çoxalması üçün uyğun mühit təmin etməsidir.
Piknik və manqal kimi açıq hava fəaliyyətləri zamanı gigiyena qaydalarına riayət edilməməsi, suya çıxışın məhdudlaşdırılması, qidanın ətraf mühitlə təması və isti havaya məruz qalma səbəbindən qida zəhərlənməsi riski arta bilər.
Bundan əlavə, qidaların otaq temperaturunda uzun müddət qalma və soyuq zəncirinin pozulması halların artmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Az bişmiş və ya çiy ət, toyuq və yumurta, pasterizə olunmamış süd və süd məhsulları, təravətini itirmiş dəniz məhsulları, hazırlanarkən yaxşı yuyulmayan salatlar və soyuq sendviçlər, uzun müddət saxlanılan bişmiş düyü məhsulları, qeyri-adekvat saxlanılan qaymaqlı və mayonezli xəmir məmulatları qida zəhərlənməsinin əsas səbəbləri sırasındadır.
Qarın ağrısı, ürəkbulanma və qusma ilə başlayır
Qida zəhərlənməsinin simptomları zəhərlənməyə səbəb olan mikroorqanizmdən və fərdin immun sistemindən asılı olaraq dəyişir. İlk simptomlara adətən qarın ağrısı, ürəkbulanma və qusma daxildir. Sonrakı mərhələlərdə ishal, bəzən qanlı və ya selikli qişa tərkibli, qızdırma, baş ağrısı, əzələ ağrıları, ümumi zəiflik ola bilər.
İstehlak edilən qidanın tərkibindəki mikroorqanizmlərin növü və miqdarından asılı olaraq simptomların görünmə müddəti bir neçə saatdan bir neçə günə (adətən 6-48 saat) dəyişə bilər.
Bəzi nadir hallarda bu müddət daha uzun ola bilər
Qida zəhərlənmələrində erkən diaqnozun əhəmiyyətini vurğulayan Daxili Xəstəliklər Mütəxəssisi Dr.Ferhat Çətin, “Vaxtında edilən müdaxilə susuzlaşdırma (orqanizmdə həddindən artıq su itkisi) və digər ciddi fəsadların qarşısını alır, sağalma prosesini sürətləndirir, yoluxucu ola biləcəyi hallarda xəstəliyin başqalarına keçmə riskini azaldır”.