Təəssüf ki, hər keçən gün təbii qidalardan uzaqlaşaraq, qatqılarla dolu qidalara üz tuturuq.
Hər gün marketlərdən evlərinizə daşıdığınız qablaşdırılmış qidaların etiketlərini heç oxumusunuzmu? Məsələn, qablaşdırılmış dondurulmuş qidaların, hazır mikrodalğalı yeməklərin, hazır şorbaların, sousların, makaronların, pizzaların, işlənmiş ətlərin, bulyonların, cipslərin, qablaşdırılmış krakerlərin, dondurmanın və ya hazır küftələrin etiketlərinə baxmısınızmı?
Ucnoqta.az xəbər verir ki, ancaq praktikliyi və cəlbedici görünüşü ilə diqqətinizi çəkən bu hazır qidalar tərkibindəki süni dadlandırıcılar, rəngləndiricilər, konservantlar və ya trans yağlarla yavaş-yavaş sağlamlığınızı əlindən alır.
Bu baxımdan ən böyük problem etiketlərdə maddələrin adlarının tam yazılmamasıdır.
Hətta yaxşı etiket oxucusu kod şəklində yazılmış əlavələri anlamaqda çətinlik çəkir.
Bu səbəbdən qida məhsullarında istifadə olunan maddələrin adlarını və etiketlərdəki ən təhlükəlilərinin kodlarını bilmək vacibdir. Bəs, etiketlərdə gördüyümüz zaman hansı qida əlavələrindən uzaq durmalıyıq? Təfərrüatlar...
Əgər etiketləri oxumusunuzsa, o zaman inqrediyentlərin uzun siyahısı ilə rastlaşmısınız. Bu siyahı məhsulun bir çox əlavələrlə dolu qida olduğunu göstərən ən mühüm göstəricidir.
Bu məhsulların tərkibində saxlama müddətini uzadan kimyəvi maddələr, rəngləndiricilər, dadlandırıcılar və konservantlar var. Bazar keçidində öz yerlərini tutana qədər intensiv emaldan keçirlər.
Sağlamlığınıza zərər verən və saysız-hesabsız xəstəliklərə dəvət edən qatqıların adlarını bilməsəniz belə, belə uzun tərkib siyahısı olan məhsullardan uzaq duraraq özünüzü qoruya bilərsiniz.
Məhsul etiketlərində tez-tez gördüyünüz E kodları Avropa Birliyi tərəfindən müəyyən edilən kod nömrələridir. İngilis dilində Avropa mənasını verən “Europe” sözünün ilk E hərfinin yanına rəqəm əlavə edilərək, əşyaların nə olduğu bildirilir. Məsələn, uzaq durmağınız lazım olan əsas maddələrdən biri olan aspartam E951 kodu ilə etiketlərdə qeyd olunub.
Qida əlavələrinin E say sisteminə görə təsnifatı aşağıdakı kimidir:
-Rəngləndiricilər E 100-199
- Konservantlar E 200-297
-Antioksidanlar E 300-321
-Emulqatorlar və stabilizatorlar E 322-500
-Turşu əsas təminatçıları E 500-578
- Dadlandırıcılar, ətirlər E 620-637
-Geniş təyinatlı E 900-927
Təbii şəkərə alternativ olaraq hazırlanmış süni dadlandırıcıların hamısı kimyəvi maddələrdir. Ən çox yayılmışlar aspartam (E951), sukraloza, saxarin, fruktoza, saxaroza və yüksək fruktoza qarğıdalı siropudur (HFCS). Bu maddələr təbii şəkərdən qat-qat şirindir.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) aspartamın potensial olaraq xərçəngə səbəb ola biləcəyini bəyan edib və onu ehtimal olunan kanserogenlər sinfinə daxil edilib. ÜST həmçinin qeyd edib ki, tərkibində aspartam olan məhsulların daimi istehlakı ürək xəstəliyi riskini artırır. Aspartam qazlı içkilərdə, xüsusilə kola, meyvəli qatıq və südlərdə, konservləşdirilmiş meyvələrdə və souslarda olur. Əsrin ən asan əldə edilən zəhəri yüksək fruktoza qarğıdalı siropudur. Bu qatqı gördüyünüz hər hansı məhsuldan uzaq durun.
Bir çox araşdırmalar göstərdi ki, HFCS insan ömrünü qısaldır. Yüksək şəkər tərkibli maddələr qidaları daha dadlı edə bilər. Bununla belə, qaraciyər yağlanmasına, piylənməyə və bağırsaq florasının pozulmasına da səbəb olur. Əslində, hətta beyin sağlamlığınıza zərər verir, yaddaş problemlərinə və depressiyaya səbəb olur.
Məhsulların raf ömrünü uzatmaq üçün istifadə edilən konservantlar həm də bakteriya, kif və göbələklərin çoxalmasının qarşısını alır. Ən çox istifadə edilənlər arasında natrium benzoat (E201) var.
Soda, meyvə şirəsi, salat sarğıları, mürəbbələr, turşular, saqqızlar, emal edilmiş ət, konservlər, konfet və hazır yeməklərdə olur. Tartrazin (E102) ən çox istifadə edilən rəngləndiricilərdəndir. Qazlı içkilər, konservlər, jele lobya, tortlar, rəngli dondurma və çipslərdə istifadə olunur. İnsan sağlamlığı üçün çox zərərli olan digər əlavə ləzzət artırıcılar kateqoriyasına daxil olan Monosodium Glutamatdır.
MSG abbreviaturası ilə yazılmış bu maddə, həmçinin bitki hidrolizə edilmiş yağ, ləzzət və ya təbii ləzzət kimi etiketlərə daxil edilmişdir. Konservlərdə, hazır şorbalarda, bulyonlarda, dondurulmuş hazır qidalarda, çipslərdə, emal olunmuş ətlərdə, hazır meyvə şirələrində, dondurmalarda, soya və teriyaki souslarında olur.
Təəssüf ki, daha çox zərərli əlavələr var.