Çin, Almaniya və ABŞ-dan olan beynəlxalq alimlər qrupu iri meşə yanğınları ilə ozon təbəqəsinin kimyası arasında qeyri-adi əlaqə aşkarlayıb.
Ucnoqta.az xəbər verir ki, tədqiqat Science Advances (SciAdv) elmi jurnalında dərc olunub.
Ozon təbəqəsi Yerdəki həyatı zərərli ultrabənövşəyi (UV) radiasiyadan qoruyur. Atmosferdəki ozon son onilliklər ərzində ozon təbəqəsini parçalayan maddələrin beynəlxalq səviyyədə dayandırılması sayəsində əhəmiyyətli bərpa əlamətləri göstərmişdir.
2019 və 2020-ci illərdə Avstraliyada baş verən kütləvi meşə yanğınlarından sonra aparılan araşdırmalar göstərdi ki, meşələrin yandırılması yeni bir fenomenə səbəb ola bilər: tüstü qasırğası.
Çin Elmlər Akademiyasının Atmosfer Fizikası İnstitutundan tədqiqatın həmmüəllifi professor Han Su izah edib: “Tüstü burulğanı güclü, tüstü ilə dolu atmosfer burulğanıdır və stratosferə 35 kilometrə qədər meşə yanğını emissiyalarını qaldırır”.
Tüstü burulğanları stratosferdəki aerozol yükünü ən azı iki dəfə artırır və ozon konsentrasiyalarına təsir göstərir.
Komanda meşə yanğınlarının aerozollarının ozon təbəqəsinə paradoksal şəkildə təsir etdiyini aşkar etdi - onlar orta hündürlükdə onu məhv edir, lakin atmosferdə yüksək konsentrasiyaları artırır.
Cənub orta enliklərində bu mürəkkəb qarşılıqlı təsir böyük meşə yanğınlarından sonrakı aylarda aşağı stratosferdə müşahidə olunan ozon təbəqəsinin 70%-ə qədərini kompensasiya edə bildi.
Alimlər xəbərdarlıq ediblər ki, meşə yanğınları gücləndikcə tüstü fırtınaları atmosfer ozonuna getdikcə daha çox təsir edəcək və bu da onun tarazlığını təhdid edə bilər.