İnsanlar olmasaydı, fillər hələ də Avropada yaşayacaqdılar

09:16 - 1 May 2025 - MARAQLI

Alimlər iqlim modellərindən istifadə edərək qədim fillərin ekoloji yuvasını yenidən qururlar.

Ucnoqta.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, fillər ən böyük quru məməliləridir və ətraf mühiti dəyişdirmək qabiliyyətinə görə tez-tez "ekosistem mühəndisləri" adlanırlar. Avropa vaxtilə təxminən 700.000 il mövcud olmuş və bir neçə buz dövründən sağ çıxmış düz dişli filin (Palaeoloxodon antiquus) evi olub. Bu növ son buz dövründə insanların intensiv ovlanması səbəbindən (30 min il əvvəl) nəsli kəsilib.

P. antiquus tez-tez müasir fillərin üstünlük verdiyi ərazilərə bənzər mozaik bitki örtüyü olan açıq və ya yarı açıq ərazilərdə yaşayırdı. Düz dişli fillər Avropanın landşaftının formalaşmasında, bir çox yerli bitkilərin uyğunlaşdığı açıq yerlərin və yüngül meşələrin saxlanmasında mühüm rol oynayıblar.

Qədim insanların və ya iqlim dəyişikliyinin dünyanın müxtəlif yerlərində meqafaunanı məhv edib-etmədiyi sualı əsasən mübahisəli olaraq qalır. Frontiers of Biocoğrafiya jurnalında dərc olunan son araşdırma bir tərəfin arqumentinə ağırlıq əlavə edir.

Yeni tədqiqatın müəllifləri paleontoloji məlumatları araşdırıb və Yerin tarixindəki iqlim dəyişikliklərini əks etdirmək üçün dəniz izotop stratiqrafiyasından istifadə ediblər.
Bu məlumatların müasir iqlimlə müqayisəsi göstərdi ki, düz dişli fillər bu gün Avropada, xüsusən də dağlıq ərazilər istisna olmaqla, Qərbi və Mərkəzi Avropada yaşaya bilər.

Almaniyanın Bayreuth Universitetinin tədqiqatının aparıcı müəllifi Franka Geiser, "Keçmişdə meqafauna bütün dünyada yaşayırdı. Bir çox Avropa növləri, xüsusən də açıq yerlərdə inkişaf edən bitkilər, yəqin ki, fillər sayəsində Avropada bu qədər müxtəlifləşiblər" deyir.

Böyük ot yeyən heyvanların Avropaya reintroduksiyası üzrə cari layihələr çətinliklərlə üzləşir. Əvvəlki ekosistemləri formalaşdıran ekoloji proseslər hələ tam başa düşülməyib və müasir ot yeyənlər yoxa çıxan meqafaunanın rolunu tam əvəz edə bilmir, çünki heyvanların özləri, landşaft və qarşılıqlı əlaqə növləri dəyişib.

Xəbər xətti