Təhsil eksperti Kamran Əsədov yeni imtahan modelinə keçəndən sonra tam (11 illik) orta təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış imtahanlarında maksimal bal – “300 bal” toplayan abituriyentlərin illərə görə say statistikasının təhlilini aparıb.
Ucnoqta.az təhsil ekspertinin təhlilini təqdim edir:
Qeyd: Qəbul imtahanının birinci mərhələsi (cari ilin məzunları üçün tam (11-illik) orta təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış imtahanı) üzrə imtahan fənləri və toplanıla biləcək maksimal ballar:
• Azərbaycan (rus) dili – 100 bal
• Xarici dil – 100 bal
• Riyaziyyat – 100 bal
Bu mərhələ üzrə toplanıla bilən maksimal ümumi bal: 300 bal
Aşağıdakı cədvəl 2019–2025-ci illər arasında buraxılış imtahanında (yəni qəbul imtahanının birinci mərhələsində) maksimum 300 bal toplayan abituriyentlərin illik dinamikasını göstərir. Statistik məlumatlara əsaslanaraq aşağıdakı nəticələr çıxır:
1. 2019–2022 dövrü – Sabit və aşağı göstəricilər:
Bu illər arasında maksimum bal toplayanların sayı cəmi 13 nəfər olub. Hər il orta hesabla 2-5 nəfər 300 bal toplamağa nail olub. Bu dövr əsasən pandemiya və dəyişən test mexanizmləri ilə xarakterizə olunur.
2. 2023-cü il – Sıfır nəticə:
Bu il ən diqqətçəkən məqamdır. Heç bir abituriyent 300 bal toplamayıb. Bu fakt ya sualların çətinliyinin, ya da qiymətləndirmənin sərtləşməsinin göstəricisidir. Eyni zamanda bu nəticə sistemdə böhran və ya zəif hazırlıq imkanlarının işarəsi ola bilər.
3. 2024 və 2025-ci illərdə kəskin artım:
Bu iki ildə birlikdə 98 nəfər 300 bal toplayıb (2024-cü ildə 55 nəfər, 2025-ci ildə 43 nəfər). Bu, əvvəlki illərlə müqayisədə radikal artımdır və aşağıdakı səbəblərdən qaynaqlana bilər:
• Testlərin daha sadələşdirilməsi və ya süni bal artımı
• Tədris proqramına uyğunluğun yüksəlməsi
• İmtahanların qiymətləndirmə meyarlarında yumşalma
• Repetitorluğun DİM imtahanlarını ram etməsi və yaxud test strategiyalarının daha effektiv mənimsənilməsi
Bu qədər kəskin artım imtahanların məzmunu və obyektivliyi ilə bağlı suallar doğura bilər. Əgər 2023-cü ildə sıfır, 2024-cü ildə isə 55 nəfər maksimum bal toplayırsa bu, qiymətləndirmə və test çərçivəsində süni təsirin bariz nəticəsidir.
Tövsiyələr:
• Qiymətləndirmə qurumu bu dəyişikliklərin səbəbini ictimaiyyətə izah etməlidir.
• Bu kəskin fərq imtahanların keyfiyyəti və nəticələrin etibarlılığı ilə bağlı etimadı zədələyə bilər.
• Statistik dinamika davamlı monitorinq tələb edir və xüsusilə 2026-cı ildə göstəricilər sabit qalacaqmı, yoxsa dəyişəcək – bu suallar cavab gözləyir.
