Texnologiyanın və dərman müalicəsinin inkişafına baxmayaraq, ürək-damar xəstəlikləri hələ də bütün dünyada ən çox yayılmış ölüm səbəbidir. İdman etmək ürək sağlamlığı üçün vacibdir, lakin şüursuz və həddindən artıq intensiv idman etmək ürəyə zərərlidir.
Ucnoqta.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, son zamanlar süni örtüklü meydançalarda infarkt hallarının artması müşahidə olunur və bunun baş verməsinin bir neçə səbəbi ola bilər:
1. Həddindən artıq fiziki yük: Astroturf sahəsində futbol oynamaq yüksək temp və ani hərəkətlərlə dolu bir fəaliyyət tələb edə bilər. Xüsusilə uzun müddət hərəkətsiz qalan və idman etməyən insanların bədənləri buna hazır olmadığı üçün ürəyə əlavə yük yarada bilər.
2. Qeyri-adekvat isinmə və soyutma: Ürəyin və əzələlərin düzgün hazırlanması üçün isinmə və soyutma mərhələləri vacibdir. Bu mərhələlər atlandıqda, ani hərəkətlər və gərgin səylər ürəyə təzyiq göstərə bilər.
3. Yaş və sağlamlıq vəziyyəti: Ürək xəstəlikləri və ya yüksək təzyiq kimi sağlamlıq problemləri olan insanlarda ani fiziki gərginlik infarkt keçirə bilər. Bu risk xüsusilə yaşlı insanlarda və ya əvvəlcədən ürək xəstəlikləri olan insanlarda daha yüksəkdir.
4. Stress və həyəcan: Matç zamanı həyəcan və ya stress bədəndə adrenalin ifrazını artıra və ürək döyüntüsünü sürətləndirə bilər. Bu, ürəyə təzyiqi artıraraq infarkt riskini artıra bilər.
5. İsti hava və susuzluq: Süni meydançalarda oynanan matçlar ümumiyyətlə yay aylarında çöldə oynanılır ki, bu da bədəndə maye itkisinə səbəb olur. Dehidrasiya infarkt riskini artıra bilər.
6. Ağır alkoqol və siqaret istifadəsi: Süni örtüklü meydanda oynayan bəzi fərdlərin spirt və siqaret istehlakı kimi pis vərdişləri ola bilər. Bu vərdişlər ürək sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər və qəfil gərginlik zamanı infarkt riskini artıra bilər.
Belə halların qarşısını almaq üçün müvafiq isinmə və soyutma, müntəzəm sağlamlıq yoxlamaları, həddindən artıq gərginlikdən qaçınmaq, xüsusilə də risk qrupunda olan insanların daha diqqətli olması lazımdır.
İdmançıların performanslarını maksimuma çatdırmaq və özlərini mümkün zədələrdən və ya sağlamlıq problemlərindən qorumaq üçün bir matç oynamazdan əvvəl diqqət etməli olduqları bir neçə vacib amil var.
1. İstiləşmə
İstiləşmə: Məşqdən əvvəl əzələləri və oynaqları hazırlamaq üçün 10-15 dəqiqə ərzində yüngül aerob hərəkətlər (qaçış, sürətli gəzinti kimi) edilməlidir. Bu, ürək dərəcəsini artırır, qanın əzələlərə daha yaxşı çatmasına imkan verir.
Dartma: Dinamik dartma hərəkətləri (məsələn, ayaqların yelləncəkləri, qolların fırlanması) əzələləri uzadır, bu da hərəkətliliyi yaxşılaşdırmağa və zədə riskini azaltmağa kömək edir.
2. Maye istehlakı
Kifayət qədər su içmək çox vacibdir. Dehidrasiya əzələ kramplarına, yorğunluğa və performans itkisinə səbəb olur. Matçdan ən azı 2-3 saat əvvəl su içmək məsləhətdir.
Elektrolit dəstəyi: Uzun və sıx fiziki fəaliyyətdən sonra elektrolit itkisini kompensasiya etmək üçün tərkibində elektrolitlər olan idman içkiləri və ya mayelərə üstünlük verilə bilər.
3. Qidalanma
Karbohidrat istehlakı: İdmançılar matçdan 1-2 saat əvvəl karbohidratla zəngin yemək (məsələn, tam taxıl çörəyi, meyvə, yulaf) qəbul etməlidirlər. Bu, enerji ehtiyatlarını (qlikogen) doldurur və matç müddətində dözümlülüyü artırır.
Zülal və yağlar: Zülal və yağlar ümumiyyətlə oyundan əvvəl ağır qidalar olduğundan, matçdan ən az 2-3 saat əvvəl yeyilməlidir. Yağlı qidalardan həddindən artıq çəkinmək lazımdır.
4. Psixi hazırlıq
Stress səviyyələrini idarə etmək və konsentrasiyanı artırmaq üçün matçdan əvvəl meditasiya, dərin nəfəs məşqləri və ya vizuallaşdırma üsulları edilə bilər. Müsbət əhval-ruhiyyə performansa birbaşa təsir göstərir.
Motivasiya: Məqsədlər qoymaq və diqqəti komandaya yönəltmək zehni diqqəti artırır və daha səmərəli performans təmin edir.
5. Müvafiq avadanlıq
Düzgün ayaqqabı və geyim: Uyğun idman ayaqqabıları xüsusilə torpağa yapışma və ayaq sağlamlığı baxımından əhəmiyyətlidir. Bundan əlavə, hava şəraitinə uyğun paltar seçmək də rahatlıq üçün vacibdir.
6. Sağlamlıq vəziyyətinin yoxlanması
İstiləşmədən əvvəl bədən yoxlanışı: İdmançılar hər hansı narahatlıq, ağrı və ya narahatlıq hiss edib-etmədiklərini diqqətlə qiymətləndirməlidirlər. Ciddi səhhət probleminiz varsa, matç oynamaqdan çəkinməli və ya peşəkar səhiyyə işçisinə müraciət etməlisiniz.
Adekvat istirahət: İdmançılar matçdan əvvəl yaxşı yuxu almalı və yorğunluqdan qaçmalıdırlar. Yuxusuzluq performansa mənfi təsir edir və zədə riskini artırır.
Bu amillərə diqqət yetirməklə, idmançılar daha sağlam və səmərəli çıxış edə, zədələri və digər sağlamlıq problemlərini minimuma endirə bilərlər.