Məlum olduğu kimi, ümumi sağlamlığımıza təsir edən ən mühüm amillərdən biri də qidalanmamızdır. Pəhrizimiz bir çox xəstəliklərin inkişafında və onlara yoluxma riskinin artmasında mühüm rol oynayır.
Ancaq bilməliyik ki, bu məsələ təkcə sağlam qidaların qəbulu ilə bağlı deyil, həm də sağlam həzm sistemi ilə bağlıdır. Çünki sağlam məhsullardan ibarət qidalanma sistemi yaratsanız belə, qidalanma səhvləri sağlamlığınızın pisləşməsinə səbəb ola bilər.
Bəs, davamlı olaraq təkrarladığımız və uzun müddətdə sağlamlığımıza zərər vuran bu qidalanma səhvləri hansılardır?
Ucnoqta.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, əslində müasir dünyanın ən mühüm problemlərindən biri də sürətli yemək vərdişidir. Xüsusilə iş həyatının gətirdiyi məhdud yemək vaxtları bu vərdişi daha da sürətləndirir. Ancaq bu vərdiş həyat keyfiyyətinizi aşağı salan sağlamlıq problemlərini, xüsusilə piylənmə, mədə və bağırsaq xəstəliklərini də gətirir.
Bu xətanın təfərrüatlarına keçməzdən əvvəl bir vacib detalı xatırlatmaqda fayda var. Yəni həzm mədədə deyil, ağızda başlayır... Bu niyə vacibdir? Çünki fast food istehlak etdiyiniz zaman; Yeməyi tamamilə çeynəmədən udursunuz.
Başqa sözlə, qida maddələrinin ağızda kiçik parçalara bölünməsinə və tüpürcəklə qarışmasına icazə vermirsiniz. İnsan tüpürcəklərində olan fermentlər qida maddələri hazırlayır ki, mədə onları daha asan həzm edə bilsin. Sürətlə yediyiniz zaman yemək parçalanmadan böyük dişləmələrdə mədəyə keçir.
Bu, mədənizin daha çox işləməsinə və yorulmasına səbəb olur. Daha sonra şişkinlik, həzmsizlik, yanma və ağrı kimi şikayətlər meydana gəlir.
Yeməyin mədəmiz tərəfindən qəbul edilməsi və beynin doyma mərkəzini stimullaşdırmaq üçün təxminən 20 dəqiqə vaxt lazımdır. Bu dövrdə iştahınız azalır, özünüzü tox hiss edirsiniz və yemək yeməyi dayandırırsınız.
Lakin biz fast food istehlak etdikdə beyin toxluq mərkəzini stimullaşdırmaqda gecikir və orqanizm özünü həzm üçün lazımi səviyyədə hazırlaya bilmir. Qidaları tez və çeynəmədən qəbul etmək vərdiş halına gəldikdə, doyma mərkəzi stimullaşdırılmadığı üçün ehtiyacınızdan daha çox yemək yeyirsiniz.
Bundan əlavə, sürətli yemək vərdişləri təkcə fiziki sağlamlığımıza deyil, həm də stressi sürətləndirərək psixi sağlamlığımıza mənfi təsir göstərir. Bu xəstəliklərə tutulma riskinizi azaltmaq üçün sürətli yemək vərdişindən qurtulmalısınız.
Bir çox insanın, xüsusən də ideal çəkilərinə çatmaq istədikləri zaman etdiyi səhvlərdən biri də diqqətini tez arıqlamağa yönəltməkdir. Bu motivasiya yeməklərin azaldılmasını, balanssız qidalanmanı və şüursuz pəhrizləri gətirir. Arıqlamağa qərar verərkən ilk növbədə diqqət etməli olduğunuz ən vacib şey bədən tipinizdir. Alma, armud, tərs piramida və qum saatı bədən tiplərindən hansına sahib olduğunuzu bilmək sizə pəhriziniz üçün yol xəritəsi verəcəkdir. Pəhrizlərin fərdi proqramlar olduğunu da nəzərə almalısınız.
Arıqlamaq istəyərkən internetdə gördüyünüz və mənbəsi bilinməyən crash diyetlərə əməl etməyin. Bu tip pəhrizlər maddələr mübadiləsinin tarazlığını pozduğundan, sonradan çox daha çox kilo alacaqsınız. Arıqlamaqda çətinlik çəkirsinizsə, ən sağlamı həkim nəzarəti altında pəhriz saxlamaqdır.
Qidalanma ilə bağlı ən çox yayılmış səhvlərdən biri yeməklərdən yayınmaqdır. Hamımız nədənsə gün ərzində yeməkləri ötürməli ola bilərik. Yeməkdən yayınmağın vaxt azlığı, iştahsızlıq, işlə məşğul olmaq, gec oyanmaq və ya pəhriz saxlamaq kimi bir çox səbəbi var və bu, çox vaxt təbii hesab olunur. Ancaq yeməkləri atmaq xüsusilə uşaq və yeniyetmələrdə yorğunluğa, motivasiyanın olmamasına, problem həll etmə qabiliyyətinin azalmasına və inkişaf problemlərinə səbəb olur.
Bir və üç yemək arasında yemək istehlak etmək, sağlamlığınızı qoruyarkən kaloriləri idarə etməyə və fit bədənə sahib olmağa kömək edə bilər. Əsas odur ki, hər yeməkdə çox qida qəbul etməyin.
Bəzən gecə gec yemək yeməli oluruq. Amma əsl problem bu vəziyyətin vərdişə çevrilməsidir. Çünki bədənimiz sirkadiyalı ritmə uyğun hərəkət edir və hava qaraldıqda istirahətə gedir. Saat 22:00-dan sonra bədənimiz melatonin hormonu ifraz edərək yuxu mərhələsinə hazırlaşır. Yəni bədənimiz gündüz və gecə müxtəlif işlərlə məşğul olur və müxtəlif hormonlar ifraz edir. Gecə gec saatlarda qida qəbul etdikdə bu tarazlıq pozulur. Çünki vücudumuz gecə boyu yenilənməyə və dincəlməyə hazırlaşarkən, gecə yediyiniz qidalar səbəbiylə oyanır və yediklərinizi həzm etmək üçün yenidən enerji sərf etməyə başlayır.
Bu vəziyyət melatonin ifrazını azaldır, yeni hüceyrə istehsalı və ölü hüceyrələrin çıxarılması funksiyasının yavaşlamasına səbəb olur. Gecə yemək vərdişi təkcə arıqlamağınıza səbəb olmayacaq. Diabet həmçinin ürək-damar xəstəlikləri, mədə yanması və ya reflü kimi həzm problemləri, hormonal balanssızlıq və yuxu pozğunluğu kimi ciddi sağlamlıq problemlərini də gətirir. Buna görə də gecə yemək ciddi qəbul edilməli olan zərərli vərdişdir.