Ətir və losyonların tərkibində olan maddələr ətrafımızdakı havanın kimyəvi tərkibini dəyişdirərək sağlamlığımıza təsir edə bilər.
Ucnoqta.az xəbər verir ki, Almaniyanın Maks Plank İnstitutunun alimləri müəyyən ediblər ki, kosmetik məhsullar “insan oksidləşmə sahəsinə” müdaxilə edən maddələr buraxır – bu, havadakı çirkləndiriciləri zərərsizləşdirərək bizi qoruyan bədən ətrafındakı görünməz kimyəvi maneədir. “Science Advances” jurnalında dərc olunan araşdırma, fərdi qulluq məhsullarının sağlamlığa təsiri ilə bağlı suallar doğurur.
2022-ci ildə kəşf edilən insan oksidləşmə sahəsi havadakı ozonun (O₃) dəridəki yağlarla reaksiyaya girməsi nəticəsində hidroksil radikalları (OH) – “atmosfer yuyucu vasitə” kimi fəaliyyət göstərən və çirkləndiriciləri zərərsizləşdirən molekullar əmələ gətirdikdə əmələ gəlir.
Tədqiqatçılar dörd iştirakçını 25°C temperatur və 30 ppb ozon səviyyələri (qapalı mühitlər üçün orta göstərici) ilə idarə olunan mühitə yerləşdirməklə ətir və losyonların bu sahəyə necə təsir etdiyini sınaqdan keçiriblər.
Alimlər nəzarət olunan ozon səviyyələri olan bir otaqda kütləvi spektrometriyadan istifadə edərək iştirakçıların ətrafındakı havanın kimyəvi tərkibini ölçdülər. Şərtlər müqayisə edilib: makiyajsız, losyon və ətir çəkilmiş. Ozon, onun binaya daxil olmasını təqlid edərək, döşəmə klapan vasitəsilə verilirdi. Sensorlar real vaxt rejimində VOC (uçucu üzvi birləşmələr) və OH radikallarının konsentrasiyalarını qeyd edərək, kosmetikanın hava kimyasını necə dəyişdirdiyini nümayiş etdirib.
İştirakçılar tərkibində fenoksietanol və etanol olan losyon tətbiq etdikdə, maddələr onların dərisindən buxarlanaraq "termal şleyflər" - bədəndən yüksələn isti hava cərəyanları yaradıb. Cəmi 10 dəqiqədən sonra burundakı bu kimyəvi maddələrin konsentrasiyası ətrafdakı havadan 2,8 dəfə yüksək olub. Ətirdən istifadə edərkən aromatik monoterpenlər fon dəyərlərindən 10 dəfə yüksək səviyyələrə çatdı.
Bu birləşmələr OH radikalları ilə qarşılıqlı təsir göstərərək, losyondan istifadə edərkən onların konsentrasiyasını 34%, ətir tətbiq edərkən isə daha çox azaldıb. Bu, sahənin qoruyucu funksiyasını zəiflətdi, çirkləndiricilərin tənəffüs zonasında daha uzun müddət qalmasına imkan verdi.
Müəlliflər yazır: "İnsanların yaratdığı oksidləşmə sahəsi şəxsi gigiyena məhsullarının istifadəsi ilə əhəmiyyətli dərəcədə pozulur, buna görə də onların istifadəsində məhdudiyyətləri bilməyə dəyər".
İnsan Oksidləşmə Sahəsi formaldehid kimi uçucu üzvi birləşmələri (VOC) süzərək onların tənəffüs sisteminə təsirini azaldır. Kosmetika ilə onun pozulması toksinlərin inhalyasiyasını artıra bilər və ya dəridə yerləşən və ya ağciyərlərə daxil olan yeni yan məhsulların və ya zəhərli məhsulların meydana gəlməsinə səbəb ola bilər.
Məsələn, OH radikallarının monoterpenlərlə reaksiyası potensial tənəffüs yollarını qıcıqlandıran uçucu karbonil birləşmələri yarada bilər.
Tədqiqat hələ sağlamlığa birbaşa təsirləri nəzərdən keçirmir, lakin qapalı havanın tərkibini yenidən nəzərdən keçirməyin zəruriliyini vurğulayır.
Alimlər hansı əlavə məhsulların əmələ gəldiyini və onların ağciyərlərə və dəriyə necə təsir etdiyini öyrənməyi planlaşdırırlar. Bu, kosmetikanın tərkibinə və ya havalandırmanın yaxşılaşdırılması yollarına dair tövsiyələrə səbəb ola bilər. Məsələn, ətirlərdə monoterpenlərin miqdarının azaldılması və ya ozon filtrlərinin quraşdırılması riskləri azalda bilər.