Ucnoqta.az
www.ucnoqta.az

Bəşəriyyət yox olma təhlükəsi ilə üzləşir: Alimlər çaşqınlıq içindədirlər

10:19 - 9 Dekabr 2025 tarixində dərc olunub.

Hətta bu gün də iqlim stressi insan sağlamlığına və resurslarına təsir göstərir.

Ucnoqta.az xəbər verir ki, Earth.com saytının məlumatına görə, Bristol Universitetinin alimləri tərəfindən aparılan yeni bir araşdırma, milyonlarla il sonra Yer kürəsinin qitələri Pangea Ultima adlı vahid superqitəyə birləşərsə, həddindən artıq istilər səbəbindən insanların və digər məməlilərin kütləvi şəkildə yox olma ehtimalı barədə xəbərdarlıq edir.

Gələcək superqitə iqlimi əhəmiyyətli dərəcədə pisləşdirəcəyi proqnozlaşdırılır: məhdud okean təsiri, daha güclü günəş radiasiyası və yüksək CO2 səviyyələri 40 ilə 70°C arasında temperatura səbəb olacaq "üçqat zərbə" yaradacaq. Belə şəraitdə insanlar və məməlilər bədənlərini effektiv şəkildə soyuda bilməyəcəklər və bu da yaşamağı demək olar ki, mümkünsüz edəcək.

Nature Geoscience jurnalında dərc olunan bir araşdırma göstərir ki, quru ərazisinin yalnız 8-16%-i yaşayış üçün yararlı temperatur diapazonunda qala bilər, quraqlıq və məhdud su mənbələri yaşamağı daha da çətinləşdirir. Alimlər qeyd edirlər ki, hətta bu gün də temperaturun artmasının məhsuldarlığa, enerji istehsalına və insan sağlamlığına mənfi təsirləri artıq hiss olunur.

Tədqiqatın həmmüəllifi Dr. Yunis Lo qeyd edib ki, "İnsanların istixana qazı tullantılarının nəticəsi olan hazırkı iqlim böhranımızı gözdən qaçırmamaq çox vacibdir".
Tədqiqatçılar plitələrin tektonik hərəkətini, vulkanik aktivliyi və istixana qazı səviyyələrini nəzərə alan iqlim modellərindən istifadə ediblər. Proqnozlara görə, CO2 konsentrasiyası milyonda 600 hissədən çox arta bilər və bu da yaşayış şəraitini əhəmiyyətli dərəcədə pisləşdirə bilər.

Yer kürəsinin tarixi göstərir ki, iqlimin yaratdığı məhv olmalar əvvəllər də baş verib: Perm-Trias, Trias-Yura və Təbaşir-Paleogen dövrlərindəki məhv olmalar növlərin 50%-90%-ni məhv edib. Bugünkü tədqiqat bizə xatırladır ki, emissiyaların idarə olunması və iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmaq qısamüddətli fəlakətlərin qarşısını ala və planeti gələcək çətinliklərə hazırlaya bilər.

Müəllif: Ucnoqta.az redaksiyası