ABŞ tədqiqatçıları aşkar ediblər ki, insan orqanizmində hətta ən dözümlü idmançıların belə aşa bilmədiyi ciddi fizioloji məhdudiyyətlər var.
Ucnoqta.az xəbər verir ki, Current Biology jurnalında dərc edilən araşdırmanın nəticələrinə görə, bədən yalnız uzun müddət enerji xərclərini bazal metabolizm sürətindən (BMR) 2,4 dəfə çox olmayan səviyyədə saxlaya bilir - tənəffüs, ürək fəaliyyəti və digər həyati funksiyalar üçün lazım olan minimum kalori.
Massaçusets Texnologiya İnstitutundan bioloji antropoloq Endryu Bestin dediyinə görə, əvvəllər insanların enerji xərclərini BMR-dən 2,5 dəfəyə qədər saxlaya biləcəyi güman edilirdi, lakin bu hələ eksperimental olaraq təsdiqlənməmişdi.
Yeni tədqiqat sözdə "metabolik tavan"ın mövcudluğuna dair ilk inandırıcı dəlilləri təqdim edir.
Təcrübədə 14 idmançı - ultramarafonçular, triatlonçular və velosipedçilər iştirak edirdi. Alimlər enerji xərclərini ikiqat deuterium və oksigen-18 ilə işarələnmiş sudan istifadə edərək ölçdülər. Bu izotoplar orqanizmin nə qədər karbon qazı istehsal etdiyini və buna görə də insanın laboratoriya şəraitində deyil, real şəraitdə nə qədər kalori yandırdığını dəqiq müəyyən etməyə imkan verir.
Bu yanaşma bir neçə həftədən bir ilə qədər davam edən uzun yarışlar zamanı enerji xərclərini qeyd etməyə imkan verdi. Böyük gərginliyə baxmayaraq, iştirakçıların enerji xərcləri ardıcıl olaraq 2,4 BMR daxilində qalıb.
Yarışlar zamanı idmançılar gündə 9000 kaloriyə qədər yandırıblar. Lakin müşahidələr göstərdi ki, orqanizm öz enerji limitindən çox uzun müddət fəaliyyət göstərə bilmir.
Alimlər aşkar ediblər ki, artan fiziki gərginlik zamanı orqanizm digər vaxtlarda aktivliyi azaltmaqla, məsələn, məşqdən kənarda daha az hərəkət etməklə artıqlığı kompensasiya edir.
Yeni Cənubi Uels Universitetinin maddələr mübadiləsi üzrə tədqiqatçısı Naycel Turner, məhdudlaşdırıcı amilin təkcə fiziki dözümlülük deyil, həm də həzm sisteminin tutumu olduğunu izah etdi.
İnsan bədəni sadəcə olaraq təxminən 2,5 BMR-dən çox qida həzm edə bilməz. Əgər enerji sərfiyyatı bu həddi aşarsa, orqanizm daxili resurslardan, ilk növbədə əzələlərdən istifadə etməyə başlayır, bu da kütlə və güc itkisinə səbəb olur.
Tədqiqatın nəticələri təsdiq edir ki, insan orqanizmində özünü tənzimləyən daxili mexanizm var və onun doldura bildiyindən daha çox enerji sərf etməsinin qarşısını alır. Bu kəşf dözümlülüyün fizioloji hədləri, eləcə də intensiv fiziki fəaliyyət zamanı balanslaşdırılmış qidalanma və bərpanın vacibliyi haqqında yeni perspektivlər təqdim edir.