Ucnoqta.az
www.ucnoqta.az

Süni intellekt artıq nitqimizi dəyişir

07:32 - 2 Sentyabr 2025 tarixində dərc olunub.

Süni intellekt insanların təkcə vərdişlərini deyil, həm də ünsiyyət üçün istifadə etdikləri dili tədricən dəyişir.

Ucnoqta.az xəbər verir ki, ChatGPT-nin meydana çıxmasından sonra lüğətdəki dəyişiklikləri tədqiq edən Florida Universitetinin mütəxəssisləri belə nəticəyə gəliblər.

Tədqiqat çərçivəsində alimlər canlı nitqdə qeydə alınan iyirmi iki milyondan çox sözü - podkastları, elmi populyar proqramları və yazılmamış dialoqları təhlil ediblər.
Təhlil süni intellektin nitq modelləri üçün xarakterik olan müəyyən ifadələrin istifadəsində nəzərəçarpacaq artım olduğunu göstərdi. Beləliklə, “ötmək”, “vasvası”, “öymək”, “toplamaq”, “strateji” və sair sözlər getdikcə daha tez-tez görünməyə başladı. Eyni zamanda, onların ənənəvi sinonimləri oxşar artım göstərmədi, bu da AI-nin nitqə birbaşa təsirini göstərir.

Tədqiqatçıların fikrincə, bu, təkcə ayrı-ayrı sözləri götürmək deyil, daha dərin transformasiya haqqındadır.
İnsanlar alqoritmlərə xas olan ünsiyyət tərzini kopyalamağa başlayırlar ki, bu da ifadələri hamar və təhlükəsiz edir, eyni zamanda onların fərdiliyini yoxsullaşdırır. Davranış üzrə analitik Kolin Kuper qeyd edib ki, bu tendensiyanın dilin həqiqiliyini itirmək riski var.

Qeyd olunur ki, bu cür dəyişikliklər digər mədəni dəyişikliklərlə müqayisədə daha tez baş verir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, pandemiya zamanı yeni terminlər, məsələn, “omikron” istifadəyə verilib, lakin onlar konkret hadisələri əks etdirirdi. Süni intellekt dili xarici şəraitdən asılı olmayaraq nitqə daxil edilir.

Tədqiqatın müəllifləri bu prosesi “aşağı təsir” adlandırıblar. Süni intellektin dil konstruksiyaları hətta rəqəmsal xidmətlərlə birbaşa əlaqə saxlamayanlar arasında da ünsiyyətə nüfuz edir.
Çox vaxt yeni ifadələrə təhsil, elm və biznes sahələrində rast gəlinir, lakin onlar tədricən gündəlik ünsiyyətdə istifadə olunmağa başlayır.
Alimlər xəbərdarlıq edirlər ki, süni intellektin dilə təsiri eyni sürətlə artarsa, bu, dil müxtəlifliyinin azalmasına səbəb ola bilər. Uzunmüddətli perspektivdə müxtəlif insanların nitqinin monoton, vahid “effektiv” şablona tabe olması riski var.

Müəllif: Ucnoqta.az redaksiyası