Dünyanın sonunun necə olacağı ilə bağlı bir çox nəzəriyyələr irəli sürülsə də, qaçılmaz bir axın var. Günəşin dəyişməsi əslində canlıların həyatlarının sonuna doğru hərəkət etməsinə səbəb olur. Bəs bu nə vaxt və necə baş verəcək? Alimlərin gəldiyi nəticə budur...
Ucnoqta.az xəbər verir ki, elm adamları tərəfindən irəli sürülən bir qrafik Günəşin necə nəhəng bir "qırmızı nəhəng" ulduza çevriləcəyini və o qədər böyüyəcəyini və bildiyimiz kimi Günəş sisteminin sonu olacağını bildirir.
“Günəşin qırmızı nəhəng fazasından yəqin ki, 5 milyard il uzaqlıqdadır. Deməli, bizim bir az vaxtımız var” - Qrinviç Kral Rəsədxanasının baş astronomu dr. Edvard Blumer deyib.
Günəş, bütün ulduzlar kimi, cazibə qüvvəsi altında helium atomlarını parçalayan nəhəng bir nüvə quruluşuna malikdir. Bu nəhəng cazibə qüvvəsi Günəş sistemində səkkiz planeti və saysız-hesabsız digər obyektləri orbitdə saxlayır.
Bundan əlavə, nüvə birləşməsində istehsal olunan enerji istilik kimi kainata yayılır və Veneranın o tayından Marsın orbitinə qədər uzanan yaşayış zonası yaradır. Lakin Dr Bloomer hər şeyin sonunda dəyişəcəyini qeyd edib.
Təxminən 5-5,5 milyard il sonra Günəş qırmızı nəhəngə çevrilməyə başlayacaq. Dr. Bloomer bu prosesi belə izah edir:
"Bu, mahiyyət etibarı ilə günəşin öz nüvəsində birləşmək üçün hidrogen tükəndiyi zaman baş verir. Günəşimiz nəhayət hidrogen tükəndikdə, nüvəsi öz cazibəsinin təsiri altında çökməyə başlayacaq. Xarici təbəqələr içəriyə doğru çökdükcə, nəticə təzyiq və istilik o qədər güclü olacaq ki, bu təbəqələr helium atomlarını karbona çevirməyə başlayacaqlar."
Nəticədə meydana gələn enerji partlayışı Günəşin orijinal ölçüsündən yüzlərlə dəfə genişlənməsinə və ağdan qırmızı istiyə qədər soyumasına səbəb olacaq. Blumer vurğulayır ki, bu proses "açar dəyişdirmək kimi olmasa da" qaçılmaz olaraq günəş sisteminin məhvinə gətirib çıxaracaq.
Hazırda Günəşin diametri təxminən 1,4 milyon kilometrdir. Lakin o, qırmızı nəhəngə çevrildikdə bu ölçüdən 200 dəfə çox şişə və diametri 300 milyon km-ə çata bilər.
Bu proses baş verdikdə, ən daxili planetlər - Merkuri və Venera Günəşə çəkiləcək və məhv olacaq. Lakin Dr Blumer deyir: "Qırmızı nəhəngin dəqiq ölçüsü məlum deyil, ona görə də Yer maraqlı bir vəziyyətdədir."
Günəşdən 93 milyon mil (148,22 milyon km) məsafədə Yer qızarmış görünə bilər. Lakin 186 milyon mil Günəşin böyüməsi üçün mütləq yuxarı hədddir və o qədər də böyük olmaya bilər.
“Mümkün ölçülərin yuxarı həddində Yer Günəş tərəfindən tamamilə udula bilər və bu, onun sonu olacaq. Əgər o, aşağı hədddədirsə, Yeri udmaq mümkün olmayacaq.'
Ancaq Günəş Yeri bütövlükdə udmasa belə, bu hələ də yaxşı xəbər deyil.
“Yer səthinin temperaturu atmosferin uçub getməsi və okeanların qaynayacağı anlamına gələcək” – mütəxəssis deyir.
Qalan "Yer", ən yaxşı halda, radiasiya ilə partladılmış cansız qaya topu olacaq. Mars, Yupiter və Saturn böyüyən qırmızı nəhəng Günəşin şiddətli istisindən təsirlənəcəyi üçün xarici planetlər zərərsiz xilas ola bilməyəcək.
Əgər Günəş kifayət qədər böyüyərsə, ulduz emissiyaları onları əhatə edən qazları çıxara bilər və “fotobuxarlanma” adlanan prosesdə yana bilər. Lakin Dr Bloomer izah edir ki, bəzi modellər Saturnun qəfildən özünü Günəşin yeni yaşayış zonasının ortasında tapa biləcəyini proqnozlaşdırır.
“Bəzi modellər Saturnun Günəşdən uzaqlığının kifayət qədər orta ola biləcəyini təklif edir. Saturnda yaşaya bilmərik, amma onun peyki Titan ola bilərmi? "Hal-hazırda qalın, nəfəs almayan bir atmosferə və son dərəcə aşağı temperaturlara görə maye etan və metan göllərinə ev sahibliyi edir, lakin istiləşdikcə orada nə baş verəcəyini öyrənməyə çalışmaq davam edən tədqiqat sahəsidir."
Nəhayət, təxminən yeddi milyard ildən sonra Günəşin enerjisi tamamilə tükənəcək və öz xarici təbəqələrini kosmosa atmağa başlayacaq və planetar dumanlıq buraxacaq. Bu böyük, halqa formalı strukturlar ölməkdə olan ulduzlar isti ağ cırtdan ulduza çökmədən əvvəl qalan materiallarının çoxunu xaric etdikdə əmələ gəlir.
Keçən il elm adamları Messier 57 və ya Halqa dumanlığının şəkillərini çəkmək üçün James Webb Kosmik Teleskopundan istifadə etdilər; Bu görüntülər Günəşimizin bir gün necə olacağına dair bizə ipucu verir. Və bu son mərhələlərdə Günəş ən kənardakı planetləri orbitindən çıxararaq Günəş sistemindəki transformasiyasını tamamlayacaq.
Günəş bu prosesdə kütləsinin 50 faizini itirərsə, qüvvələr o qədər güclü olacaq ki, Uran və Neptun günəş sistemindən sürüklənəcək. Nəhayət, Günəş ətrafında fırlanan asteroid qurşağı və Oort buludunun nə qədər təsirlənəcəyi məsafədən asılıdır.
Günəş son nəhəng ölçüsünə çatdıqda, asteroid qurşağındakı cisimlər o qədər qızdırıla bilər ki, donmuş qazlar və su sublimasiya edir və metal nüvələrdən başqa heç nə buraxmır. Bununla belə, Oort buludunda az dəyişiklik olacaq (Günəşdən 0,079-1,58 işıq ili məsafəsində yerləşən qayalı materialın böyük sahəsi).