Ucnoqta.az
www.ucnoqta.az

Hər 100 gəncdən 40-da bu var - Telefon siqnalları və bildirişləri…

09:23 - 10 Dekabr 2025 tarixində dərc olunub.

Smartfonların və sosial medianın gənclərə yeni təsiri ortaya çıxıb. Telefonların daimi səs-küyü, mesajlara cavab vermə dövrü və bəyənmə və ya bəyənməmə düymələrinə davamlı təzyiq insanlar üçün yeni bir stress mənbəyinə çevrilib.

Ucnoqta.az xəbər verir ki, professor Dr. Tuncay Dilci telefon siqnallarının və bildirişlərinin gənclərə təsirini şərh edərək dedi:
 "Daimi mikrostimullaşdırma yağışına məruz qalan fərdlər diqqəti cəmləməkdə çətinlik çəkirlər və beyin daim ayıq olduğundan kortizol və dopamin balansında pozuntuya səbəb olur. Bu, sosial yorğunluq və emosional tükənmə kimi özünü göstərir."

Mütəxəssis 13-25 yaşlı gənclərə telefon siqnallarının və bildirişlərinin təsiri ilə bağlı bir araşdırmada xəbərdarlıq edir. 
Bu vəziyyət gənclərdə 40 faizə qədər yeni bir zehni yorğunluğa səbəb olur. Bir az daha dərindən baxdıqda, fərdlər mikroşoklarla qarşılaşırlar.

Mikrostimullaşdırma ilə birlikdə davamlı stimullaşdırma axınına məruz qalan fərdlər diqqəti cəmləməkdə çətinlik çəkirlər və beyin daim ayıq olduğundan kortizol və dopamin balansını pozur. Bu, sosial yorğunluq və emosional yorğunluq kimi özünü göstərir. Bu, hər 100 nəfərdən təxminən 40-ına təsir edir. Bədənimizin müəyyən bir bioloji saatı var.

Bu vəziyyət xüsusilə yuxu dövrümüzü pozur. Biz koqnitiv duman içində, dumanlı bir gündə yaşayırıq."
Professor Dr. Dilçi rəqəmsal asılılıqla bağlı problemlərin artdığını bildirdi. Tuncay Dilci dedi: "TikTok, videolar, qısa videolar və daim İnstaqram və ya YouTube-da izlənilən videolara diqqət yetirmək kimi hallar beyində pozulmuş münasibətlərə və yorğunluğa səbəb olur.

Bunlarla bağlı xüsusilə rəqəmsal fasilələr verməliyik: hər 20 dəqiqədən bir, gözlərimizi dincəltmək üçün 20 saniyə göz qırpmadan 20 metr uzaqlığa baxmalıyıq. Həmçinin gündə ən azı iki saat rəqəmsal və ekransız həyat tərzi sürməyi də bir məqsədə çevirməliyik.

Bildirişləri söndürmək və pəhriz saxlamaq vacibdir. Harada və ya hansı mesajı aldığımızın fərqi yoxdur, amma telefonlarımızı səssiz rejimə qoyub bildiriş pəhrizinə keçməliyik.
Tədqiqatlarımız göstərir ki, səhər oyandıqdan sonra ilk 60 dəqiqə ərzində, sonra isə gecə yatmazdan əvvəl 60 dəqiqə ərzində ekranlardan çəkinmək uşaqların idrak dövrünə müsbət təsir göstərir."///cnnturk

Müəllif: Ucnoqta.az redaksiyası