İki il əvvəl müstəqilliyinə qovuşan Azərbaycan isə xaos girdabında çırpınır. Ölkənin nəinki yeni Millenium üçün strategiyası, heç qarşıdakı aylarda fəaliyyətini tənzimləyə biləcək doğru-düzgün bir proqramı yoxdur, ya da işləmir.
Doğrudur, həmin il dünyada yaddaqalan sülh təşəbbüsləri də baş verdi. Çexiya və Slovakiya arasında məxməri ayrılma nəticəsində keçmiş sosialist ölkə Çexoslovakiya iki dövlətə parçalandı. Roma Papası tarixdə ilk dəfə islam ölkəsinə səfər edərək Sudana gəlir.
Lakin buna hələ bir neçə ay var. Hələ ki, 1993-cü ilin aprel-iyun aylarıdır. Azərbaycan bir ölkənin düşə biləcəyi ən ağır vəziyyətdədir. Müharibə gedir, torpaqlar erməni silahlı birləşmələri tərəfindən işğal olunur. Kəlbəcərin işğalı nəticəsində Ermənistanla Dağlıq Qarabağ erməniləri arasında möhkəm əlaqə yaranır, ermənilər strateji üstünlüyə nail olurlar.
Hakimiyyət daxilində isə nüfuz savaşları pik həddinə çatıb. Prezident vəziyyət üzərində nəzarəti itirib. Artıq hakimiyyətdaxili nüfuz savaşı təkcə siyasi kuluarlarda baş verən intriqalarla yox, sərəncamında silahlı birləşmələr olan tərəflərin bu silah, cəbbəxananı bir-birinə qarşı çevirməsiylə müşahidə olunur. Hələ formalaşmamış, nizami qoşun hissələrinə çevrilə bilməmiş silahlı dəstələr düşmənlə döyüş meydanından çıxarılaraq Bakıya istiqamətlənir. Həm də Gəncədən keçməklə. O Gəncə ki, dövlətçiliyimizin ilk bayrağı onun səmasında dalğalanıb. İndi həmin şəhərdə hikkəli bir polkovnikin qiyam bayrağı dalğalanır.
Qardaş qanı axması labüd idi. Ən dəhşətlisi isə bu işlərdə xarici ölkələrin iştirakı ehtimalı da yüksəkdir. Qonşu dövlətlərin kəşfiyyat qurumları, hərbi-siyasi çevrələri Azərbaycana marağını gizlətmir, onu öz təsiri altına salmaq, siyasi peşəkarlıq və dövlətçilik təcrübəsi olmayan iqtidarı devirmək istəyirlər. Bu, həm də Azərbaycanın müstəqilliyinin itirilməsi demək olardı. Bütün dünyaya sübut edilməyə çalışılırdı ki, Azərbaycan xalqı müstəqil dövlətə malik olmağa layiq deyil, bu xalqın dövlət idarə etmək təcrübəsi, dövlətçilik təfükkürü zəifdir.
Xalqın dahi oğlu Heydər Əliyev 1993-cü il iyun ayında qiyamı yatırmaqla və dövlətçilikdə davamlılığın olmasına çalışmaqla Respublikanın süqut etməsinin qarşısını aldı. O, bununla bütün dünyaya sübut etdi ki, 10 il əvvəl necə dünyanın iki fövqəldövlətindən birinin rəhbərlərindən biri idisə, bu gün də dünyanın ən strateji bölgələrindən biri olan Respublikanı süquta yetməkdən xilas etməyə, onu inkişaf və tərəqqiyə aparmağa qadirdir.
Heydər Əliyev təkbaşına hələ ayaq üstündə dayana bilməyən bir ölkənin əks-kəşfiyyatı, diplomatiyası, ordusu oldu. O, Azərbaycanı özünə tabe etmək istəyən, müstəqilliyini və suverenliyini əlindən almaq istəyən bütün məkrli dövlətlərin, beynəlxalq güc mərkəzlərinin və onların əlində alət olan daxili satqınların planlarının üzərindən bir xətt çəkdi.
Doğrudur, bu gündən həmin dövrə nəzər salanda təsəvvürə gəirmək belə çətindir ki, dünyanın nəhəng enerji layihələrinin əsas təşəbbüskarı, nüfuzlu, söz sahibi, güç mərkəzlərindən birinə çevrilmiş olan, güclü ordusu, iqtisadiyyatı, gələcəyə dair böyük hədəfləri olan bugünkü Azərbaycan bütün bunlara həmin xaosdan, uçurumun lap kənarından cəmi 25 il ərzində necə qurtulub gəlmişdir. Lakin həmin Qurtuluş taktikasının və Tərəqqi strategiyasının memarının kim olduğunu düşünəndə bunu dərk etmək asanlaşır. Dahi Heydər Əliyev!
Azərbaycan isə həmin dövru – anarxiyadan inkişafa keçid dövrünü cəmisi 2 ildən sonra Heydər Əliyev sayəsində geridə qoydu. Bu, doğrudan da fantastik bir rəqəmdir. İki ilə heç bir böhran, xaos, anarxiya həll oluna bilməz. Dünyanın siyasi tarixində bu, doğrudan da fenomenal hadisədir. Heydər Əliyev kimi dahi şəxsiyyət üçün isə zaman məfhumu Eynşteynin isbat etdiyi nisbilik nəzəriyyəsi çərçivəsində baş verdi. Zaman, məkan, şərait yox, O, bütün bunları özünə tabe etdi. Bununla da zamanın və məkanın fövqündə duran Dahi şəxsiyyət olduğunu bir daha sübut etdi!
Beynəlxalq Əlaqələr üzrə ekspert