Avtomobildə EPS və ESP sistemləri: nə üçün lazımdır və necə işləyirlər? Əgər müasir avtomobiliniz varsa, onda ola bilər ki, alətlər panelindəki alışdırma açarını çevirdiyiniz zaman mühərrik işə salındıqdan sonra sönən "EPS" və ya "ESP" yazısı olan idarəetmə işıqlarının necə yandığını görmüsünüz. Maraqlıdır ki, avtomobil bu sistemlərin mövcudluğu barədə başqa məlumat vermir. Avtomobildəki bu funksiyaların məqsədi nədir?
Ucnoqta.az topmister.org-a istinadən bildirir ki, biz bəzi şeylərin varlığını əlamətlərin olması ilə öyrənə bilərik, bəzi hadisələr isə yalnız nələrsə baş vermədikdə tutula bilər. Əgər siz uzun müddət avtomobil idarə edərkən qəzaya düşməmisinizsə və həmişə avtomobilin yolda nəzarətsiz hərəkətindən yayına bilmisinizsə, bu, çox güman ki, avtomobilinizdə ESP və ya EPS sisteminin faydalılığını təsdiqləyir.
EPS - Electric Power Steering. Yəni sükanın elektrik gücünü ifadə edir. O, daha kütləvi və mürəkkəb qurğunu, sükan hidrogücləndirinin əvəzləyicisi kimi təqdim edilir. Əsas məqsədi sürücüyə sükanı yerində və aşağı sürətlə hərəkət edərkən döndərməyə kömək yaratmaqdır. Həm də bu sistem avtomobilin sürətindən asılı olaraq sükan çarxının fırlanma sürətini avtomatik idarə edir, yüksək sürətlə ön təkərlərin kəskin dönüşünü etməyə imkan vermir. EPS sistemi avtomobili və insanları qəzalardan belə qoruyur. EPS sistemi öz işində təkərlərdə yerləşən ABS sensorlarından alınan məlumatları nəzərə ala bilər. Lakin eyni zamanda əyləc sisteminin və müstəqil işləyən ABS sisteminin işinə mane olmur. EPS sistemi ESP sistemini əvəz etmir. Onların vəzifələri və iş alqoritmləri bir çox cəhətdən oxşar olsa da, bu eyni şey demək deyildir.
ESP - Electronic Stability Program. Yəni avtomobilin təkərlərinin sürüşməməsi və dartma qabiliyyətini itirməməsi üçün idarə edərkən avtomobilin düzgün hərəkət istiqamətini saxlamasını təmin etmək üçün tamamilə cavabdeh olan Elektron Stabilləşdirmə Proqramıdır. ESP sistemi müxtəlif sensorlardan məlumatları emal edir: sükan çarxının vəziyyəti, əyləc təzyiqi, təkər sürəti, avtomobilin sürəti və sürətlənmə. ESP kompüter bloku davamlı olaraq alınan məlumatları emal edir. Lazım olduqda, ABS sisteminə və mühərrikə avtomobil müəyyən bir şəkildə bu və ya digər təkəri əyləc etməsi, dayandırmsı və mühərrik dövr sürətini dəyişirməsi barədə siqnal göndərir. Belə bir mürəkkəb formada elektron beyin avtomobili əvvəlcədən seçilmiş trayektoriyaya uyğun olaraq avtomobili yolda saxlamağa çalışır və nəticədə sürüşmə və qəzaların qarşısını almağa kömək edir.
Məsələn, ESP-li avtomobildə olan sürücü yolda qəfil maneəni aşarkən əyləci kəskin sıxır, həmçinin sükanı kəskin şəkildə yana çevirir və dərhal yola qayıtmaq üçün instinktiv olaraq onu geri çevirməyə başlayır. Eyni zamanda, ESP sistemi nəqliyyatın hərəkətindəki dəyişikliyə saniyənin bir neçə fraksiyaları ərzində reaksiya verir və avtomobilin sürüşərək sürüşməməsini, mümkün qədər tez yola qayıtmasını təmin edir. ESP əyləc sisteminə hər iki sol təkərdə əyləc gücünü artırmaq, həmçinin mühərrik sürətini yavaşlatmaq üçün göstəriş verə bilər. Kompüter hər bir vəziyyətdə bütün avtomobil sistemləri manevrin ən təhlükəsiz şəkildə başa çatması üçün işləməsini hesablayır.